PFAS in het drinkwater

Wat is PFAS precies?

PFAS is de verzamelnaam van een groep chemische stoffen, de poly- en perfluoralkylstoffen. Ze kunnen goed tegen hoge temperaturen en stoten water, vuil en vet af. Daarom worden ze veel gebruikt in de industrie en kom je ze tegen in producten die we dagelijks gebruiken.

De groep poly- en perfluoralkylstoffen bestaat uit bijna 6.000 verschillende stoffen. PFAS stoffen worden door mensen gemaakt en komen van nature niet voor op aarde. Ook zijn deze stoffen nauwelijks biologisch afbreekbaar, ze blijven heel lang in het milieu aanwezig. Ze worden daarom ook wel ‘forever chemicals’ genoemd.

Waar wordt PFAS voor gebruikt?

De verschillende soorten PFAS hebben handige eigenschappen. Ze stoten bijvoorbeeld vet, vuil en water af. Hierdoor zitten ze in heel veel producten:

• anti-aanbaklaag van pannen
• regenkleding, buitensport- en skikleding met een waterafstotende laag
• bakpapier
• pizzadozen
• verpakkingen van dranken
• cosmetica
• batterijen
• brandblussers en blusschuim

Hoe komt PFAS in het milieu terecht?

PFAS komt op verschillende manieren in ons milieu terecht. De belangrijkste bronnen van vervuiling zijn:

• De producenten van PFAS. Bij het maken van PFAS ontstaan afvalstoffen bij de fabrieken. Via de lucht en het afvalwater komen die stoffen in het milieu.
• De verwerkers van PFAS. PFAS wordt volop gebruikt door fabrikanten om materialen vet- en waterafstotend te maken. Via het afval, afvalwater en de lucht kan PFAS vrijkomen.
• Blussen van branden met blusschuim. In het blusschuim in brandblussers zit meestal PFAS. Ook de brandweer maakt bij het blussen van bepaalde soorten branden gebruik van dit soort blusschuim.
• Afvalverwerkers, zoals stortplaatsen, waterzuiveringen en afvalverbranders, verwerken materialen waar PFAS in zit. Hierbij kan PFAS vrijkomen.

Ook door ons gedrag als consument komt PFAS in het milieu terecht. Wij kopen producten waar PFAS in zit. Na gebruik gooien we die vroeg of laat weg. Bij de verwerking van ons afval kan PFAS in het milieu terecht komen.

Hoe krijg ik PFAS binnen?

Mensen kunnen PFAS op verschillende manieren binnenkrijgen. Bijvoorbeeld via de lucht, ons eten, en via drinkwater. Via ons eten krijgen we de meeste PFAS binnen, zo'n 83 tot 98 procent. De overige 2 tot 17 procent krijgen we binnen via drinkwater.

Hoe komt PFAS in het drinkwater?

Bij de productie en verwerking van PFAS komen afvalstoffen vrij. Via de lucht of via afvalwater komen die in het milieu terecht. Via de grond trekt PFAS de bodem in en kan het in het grondwater terecht komen. Met PFAS vervuild water mag door fabrikanten worden geloosd op rivieren. Waternet gebruikt zowel grondwater als rivierwater uit de Lek om drinkwater van te maken.

Is mijn kraanwater nog veilig?

Volgens het RIVM (U verlaat deze site) is het water uit de kraan veilig. U kunt het gewoon blijven drinken. We meten elke dag de waterkwaliteit. Het drinkwater dat we leveren voldoet aan strenge wettelijke eisen. Ook de hoeveelheid PFAS in ons drinkwater valt binnen de wettelijke regels.

Het RIVM adviseert om voor het Nederlandse drinkwater in de toekomst strengere normen en richtwaarden in te stellen. Deze richtwaarde houdt rekening met nieuwe inzichten en weegt verschillende soorten PFAS op een ander manier. 

PFAS blijft in het lichaam aanwezig

De PFAS die we binnenkrijgen slaan we op in ons lichaam. De hoeveelheid opgeslagen PFAS neemt dus steeds meer toe. Dit is natuurlijk niet iets dat we willen. Daarom onderzoekt Waternet hoe we de hoeveelheid PFAS in het drinkwater kunnen verminderen.

Proef met extra zuivering

In 2022 zijn we gestart met een proef. Waternet gaat een deel van de actieve koolfilters op onze waterzuiveringen sneller schoonmaken. Dit actieve koolfilter is 1 van de 10 stappen bij het maken van drinkwater. In dit actieve koolfilter worden schadelijke stoffen als PFAS opgevangen. Door deze filters vaker schoon te maken zal de hoeveelheid PFAS in het drinkwater afnemen.

Wat meet Waternet in het drinkwater?

Waternet houdt de drinkwaterkwaliteit scherp in de gaten. We meten de hoeveelheid PFAS iedere maand. Dit jaar heeft ons onderzoekslaboratorium de technieken om het water te onderzoeken nog beter gemaakt. We meten nu nog nauwkeuriger, zodat we ook heel kleine hoeveelheden PFAS betrouwbaar kunnen meten. Het drinkwater van Waternet voldoet ruimschoots aan de Europese eisen voor PFAS.

Bekijk hier de waterkwaliteitsrapportages

Schoon drinkwater begint bij de bron

PFAS hoort niet in het milieu en al helemaal niet in onze bronnen voor drinkwater. Drinkwaterbedrijven willen dat er een Europees verbod komt op alle PFAS stoffen. De eisen voor het lozen van PFAS moeten scherper worden. Wat niet in de bron terecht komt hoeven we ook niet te verwijderen.

Samen met de Unie van Waterschappen, drinkwaterkoepel VEWIN en de Europese waterkoepel EurEau zetten we ons hiervoor in. Ook bewaken wij zelf onze bronnen extra goed door steeds te meten wat de waterkwaliteit is. Zo zien we het snelst of er stoffen in het drinkwater zitten die er niet in thuishoren.