Hoe maken we drinkwater? Ga mee op reis en kom meer te weten over de 10 stappen waarin wij uw drinkwater maken.
Lees meerDe geschiedenis van ons drinkwater
Op 12 december 1853 kwam er voor het eerst duinwater uit de kraan bij de Haarlemmerpoort in Amsterdam. Daar werd de eerste emmer water verkocht voor 1 cent. Het water kwam er via een kilometerslange waterleiding vanuit Vogelenzang bij Heemstede. Dit is het begin van de geschiedenis van het Amsterdamse drinkwater. En het begin van een betere gezondheid van de Amsterdammers.
Stinkende grachten en slechte hygiëne
Vroeger stonk het in Amsterdam verschrikkelijk. De grachten waren een open riool waar van alles in dreef, zoals slachtafval, dode dieren en poep en plas. Het water was zo vies dat er geen goed drinkwater van te maken was. Daarom werd schoon water met schepen vanuit de Vechtstreek naar de stad gebracht. Maar de meeste arme mensen konden dit water niet betalen. Zij gebruikten water uit de gracht of de regenton. Hierdoor werden veel mensen ziek. Vooral cholera maakte veel slachtoffers.
De blauwe dood
In de 19e eeuw kwam cholera vaak voor in Europa. Veel mensen stierven aan deze ziekte door besmet water te drinken. Bij cholera verliest de zieke veel vocht door diarree en overgeven. Het lichaam droogt dus uit en de huid wordt blauw. Vandaar de bijnaam ‘blauwe dood’. Zonder behandeling stierf een patiënt vaak binnen een paar dagen.
Dankzij het schone duinwater vielen er tijdens de cholera-uitbraken van 1855 en 1866 in Amsterdam veel minder slachtoffers dan in andere grote steden in Nederland. De ziekte kwam daarna bijna niet meer voor.
De rol van Jacob van Lennep
Het stadbestuur van Amsterdam probeerde de situatie te verbeteren, maar zonder veel succes. Het beste was om de stad uit te vluchten door een huis buiten de stad te kopen. Maar dat konden alleen de rijken betalen. Rijksadvocaat en schrijver Jacob van Lennep woonde vaak op het landgoed Huis te Manpad in Heemstede, dat van zijn familie was.
Het verhaal gaat dat op een warme zomerdag in 1845 de vrouw van Jacob van Lennep een glas helder duinwater inschonk. Ze genoten van dit smakelijke water. “Kunnen we dit duinwater niet naar Amsterdam brengen?”, vroeg mevrouw Van Lennep. Met dit idee ging Jacob aan de slag.
23 kilometer buizen
In 1845 bedacht ingenieur Christiaan Vaillant een plan om met gietijzeren buizen duinwater naar Amsterdam te brengen. Om dit plan uit te voeren was een bedrag van 2,5 miljoen gulden nodig. Toen het niet lukte om in Nederland geld voor het project te vinden, wist Jacob een groep Engelsen wel te overtuigen. In 1851 kreeg Jacob van Koning Willem III toestemming om de Duinwater-Maatschappij op te richten. De werkzaamheden om de leiding van de duinen naar de stad te leggen konden beginnen. Koning Willem III stak de eerste schep in de grond om in de duinen de Oranjekom te graven. Aan de Leidsevaart werd een modern stoompompstation gebouwd om het water naar de hoofdstad te pompen. Er waren 8.850 buizen nodig over een lengte van 23 kilometer om de Willemspoort (nu de Haarlemmerpoort) te bereiken. Voor die tijd een enorme prestatie!
1 cent per emmer
Vanaf 12 december 1853 konden Amsterdammers bij de Haarlemmerpoort een emmer duinwater kopen voor 1 cent. Dat was de veel goedkoper dan water uit de Vecht dat voor 2 cent per emmer werd verkocht. Nu konden veel meer Amsterdammers schoon drinkwater betalen. Dit was een grote verbetering voor de gezondheid van veel Amsterdammers.
In al die tijd is de prijs voor drinkwater niet veel gestegen. Nu kost 10 liter kraanwater ongeveer 2 eurocent. Kraanwater is vergeleken met andere producten heel goedkoop.
20.000 emmers duinwater per dag
Veel mensen hadden de advertentie gezien waarin de verkoop van duinwater bekend werd gemaakt. Op 12 december 1853 werden in de eerste 2 uur 1.000 emmers duinwater verkocht. Amsterdammers stonden in de rij om hun emmers te laten vullen. De vraag naar het schone duinwater werd met de dag groter. In de kranten stond hoeveel emmers water er werden verkocht. Zo was te lezen dat op 1 dag in de eerste maand al meer dan 20.000 emmers duinwater werden verkocht. “Waarlijk wel een bewijs hoe hoog de behoefte aan zuiver drinkwater is in de stad en hoe de maatregelen de Duinwater-Maatschappij op welverdienden prijs wordt gesteld”, zo stond er.
Nu gebruiken Amsterdammers gemiddeld 14 emmers water per persoon per dag. Daar staan ze niet meer voor in de rij.
De Amsterdamse Waterleidingduinen
De Amsterdamse Waterleidingduin spelen al jarenlang een belangrijke rol in de drinkwatervoorziening van Amsterdam. Ook nu nog begint hier de zuivering van 66% van het drinkwater voor de stad. We halen water uit de rivier de Rijn via het Lekkanaal bij Nieuwegein. Na een eerste zuivering pompen we dit water de duinen in. Daar zakt het langzaam door het duinzand. In 3 maanden tijd wordt het water op een natuurlijke manier schoon. Daarna stroomt het naar onze zuivering in Leiduin. Hier maken we het verder schoon tot helder drinkwater.
De Amsterdamse Waterleidingduinen zijn een prachtig natuurgebied tussen Zandvoort en Noordwijk. Het gebied is ongeveer 5 kilometer breed en 10 kilometer lang. Iedereen is welkom voor een wandeling, leuke excursies en activiteiten. Kom eens kijken!
Bezoek de Amsterdamse Waterleidingduinen
Zand zuivert
Het zand in de duinen werkt als een natuurlijke filter. Water zakt langzaam naar beneden door het zand. In het zand en op het grind leven bacteriën die schadelijke stoffen uit het water halen. Ook virussen en andere bacteriën blijven achter in het zand.
Wat overblijft, is schoon duinwater. Dit water was vroeger al gezonder dan water uit de grachten of rivieren. En dat is het nog steeds. Elk jaar maken de duinen 70 miljard liter water schoon. We maken nog altijd gebruik van de kracht van het zand. Maar we gebruiken nu ook moderne technieken om het water nóg schoner te maken.
Waar komt ons drinkwater vandaan?
500 tappunten in Amsterdam
In de duinen staan fonteintjes waar zelfs de herten van drinken. In Amsterdam vindt u geen herten, maar wel 500 openbare watertappunten. De eerste tappunten werden al in 1903 geplaatst. Toen had nog niet iedereen thuis een kraan. De overheid wilde dat iedereen toegang kreeg tot schoon drinkwater.
Waternet beheert deze tappunten namens de gemeente Amsterdam. Op zoek naar lekker drinkwater in de stad?
Vind een tappunt bij u in de buurt!
Meer over ons drinkwater
In huis kunt u makkelijk water besparen. Hoe? Bekijk onze waterbesparingstips.
Lees meer
Op zoek naar een watertappunt? Zoek op de kaart en vind lekker en gratis drinkwater in de buurt! In Amsterdam staan 500 tappunten.
Lees meer
Berry, de digitale assistent