Zeedijk: meer dan een straat

Waarschijnlijk ken je de Zeedijk vooral als straat. Het is tegenwoordig het hart van Chinatown, de Chinese buurt in Amsterdam. Door alle kroegjes, restaurants en toko’s vergeet je bijna dat je over één van de oudste dijken van de stad loopt. Waar vroeger de Zuiderzee tegen de kop van de dijk klotste.

De Zeedijk is een hele bijzondere straat: hij ligt namelijk boven op een oude zeedijk. Die dijk is al in de 13e eeuw aangelegd, toen Amsterdam nog geen echte stad was maar een klein vissersdorpje aan zee. De dijk hield het water van het IJ en de Zuiderzee tegen.

Kaart van Amsterdam rond 1200. De Zeedijk zie je aan de oostkant van de Amstel. De dijk gaat in een bocht om de stad heen.

Een ijzersterke dijk

Na het aanleggen van de Zeedijk kwamen er meer dijken, sluizen en dammen. Zo kon Amsterdam de hoogte van het water regelen. Het land achter de dijk werd steeds veiliger en zo groeide Amsterdam in de 14e en 15e eeuw uit tot het centrum van de wereldhandel. De Zeedijk is in de 16e eeuw een populaire plek om te wonen, vooral onder rijke kooplieden. Dankzij de fundering van de huizen wordt de Zeedijk steeds sterker. Veel sterker dan dijken buiten de stad.

Nautisch Kwartier

In de 17e eeuw ontstaat de grachtengordel. De rijke en deftige Zeedijkbewoners vertrekken naar de veel luxere nieuwbouw op de Herengracht. De mensen die voor de haven werken, blijven er wonen. Daardoor verandert de Zeedijk in een rauwe uitgaansbuurt voor zeemannen zonder vrouw. Een buurt waar mensen hun lusten botvieren. Er komen cafés, herbergen, winkels en pakhuizen. Ze noemden de buurt toen het ‘Nautisch Kwartier'.

Het einde van de Zeedijk als zeedijk

De Zeedijk is onderdeel van één grote dijk. Deze dijk loopt door heel Amsterdam: van de Spaarndammerdijk in West tot de Zeeburgerdijk in Oost en tot de Diemerzeedijk tussen Diemen en IJburg. In 1832 legt Amsterdam de Oosterdoksdijk aan. Nu is de Zeedijk niet langer de belangrijkste verdediging van de stad tegen water. In 1872 worden de Oranjesluizen aangelegd bij Zeeburg. Het betekent het einde van eb en vloed in de stad. De Zeedijk is vanaf dan ook eigenlijk geen echte zeedijk meer.

De verloedering

In de 19e en 20e eeuw begint de Zeedijk te verpauperen. De straat krijgt te maken met drank- en drugsoverlast, criminaliteit en armoede. In de jaren 80 is de Zeedijk echt een probleembuurt. De panden in de straat zijn slecht onderhouden en niet veel waard. De Zeedijk gaat er bijna aan ten onder. Om de straat te redden wordt de NV Zeedijk opgericht. In deze organisatie werken lokale ondernemers met de gemeente Amsterdam en woningcorporaties samen om de Zeedijk weer te laten opbloeien. En met succes. De Zeedijk verandert van een probleembuurt in een levendig en aantrekkelijk deel van de stad. Ook toeristen weten de Zeedijk steeds beter te vinden.

Sinds 2005 hangen in de Chinese buurt straatnaambordjes met de naam van de straat in traditioneel Chinese vertaling.

Chinatown

Tegenwoordig is de Zeedijk het hart van de Amsterdamse Chinatown. Je vindt er veel verschillende soorten cafés, restaurants en toko’s. Ook vind je er wel 70 monumenten. En zelfs de grootste boeddhistische tempel van Europa: de He Hua Tempel.

Wist je dat...

• De bocht van de Zeedijk in de 16e eeuw een van de populairste plekken was om te wonen?
• Er maar liefst 70 monumenten aan de Zeedijk liggen?
• De Amsterdamse band De Dijk is vernoemd naar de Zeedijk?
• Amsterdammers sinds de 19e eeuw op de Zeedijk de Hartjesdagen - het carnaval van Amsterdam - vieren?
• Het oudste homocafé van Amsterdam - Café 't Mandje - op de Zeedijk zit?

Lees ook: